Onlangs las ik het boek ‘Conflict. Oorlogsvoering van 1945 tot aan Oekraïne’ van Andrew Roberts en David Petraeus. Roberts is een gerenommeerd historicus en Petraeus een voormalig Amerikaans generaal, actief in onder andere Irak en Afghanistan. Het boek behandelt de bekendere oorlogen en conflicten na 1945, waarbij het ingaat op de aanleiding, het verloop, de uitkomst en de ‘lessons learned’ vanuit militair strategisch perspectief. Helaas is het onderwerp actueler dan ooit; het aantal conflicten wereldwijd lijkt een nieuw record te bereiken.
Parallellen tussen oorlog en bedrijfsleven
Het boek staat vol met visies voor militaire conflict(beheersing) en te maken politieke keuzes. Vanuit mijn achtergrond in risicomanagement vallen ook de parallellen tussen de militaire wereld en het bedrijfsleven op. Het boek bevat veel voorbeelden van risicomanagement, ook al wordt dat woord nauwelijks genoemd. Enkele daarvan zal ik hieronder noemen.
De managementcyclus
In de inleiding start het eigenlijk al met de managementcyclus. Roberts en Petraeus stellen dat leiders zich vier belangrijke taken eigen moeten maken:
- Begrijp het conflict tot in detail en ontwikkel een passende strategie.
- Communiceer deze strategie effectief door de hele organisatie.
- Houd toezicht op de implementatie.
- Pas de strategie aan waar nodig en herhaal de cyclus.
Kortom, de plan-do-check-act cyclus zoals we die in het bedrijfsleven kennen.
Verrassingen en risicomanagement
Het boek noemt: “Verrassingsaanvallen komen zo vaak voor dat het een verrassing is dat we er ons nog steeds door laten verrassen.” Dit geldt ook voor het bedrijfsleven, die verrast werd door het wegvallen van leveranciers tijdens de Corona-crisis. Recent werd de Duitse auto-industrie weer verrast met het wegvallen van het aanbod van de chips van Nexperia. Sommige bedrijven waren voorbereid en hadden een goede voorraad, andere werden (weer) verrast (voor meer relevante geopolitieke risico’s cq onderwerpen, lees mijn blog over auditplanning in een VUCA wereld).
De Powell-doctrine: acht vragen voor strategische besluitvorming
De Golfoorlog van 1991 en de doctrine van generaal Colin Powell komen uitgebreid aan bod. Powell, destijds een generaal en voorzitter van de joint chiefs of staff, werd door sommigen gezien als een schoorvoetende krijger. Powell zelf onderschreef dit. Hij zei: ‘Oorlog is een dodelijk spel en ik wil geen Amerikaanse mensenlevens verspild zien’.
Powell stelde acht vragen die eerst beantwoord moesten worden voordat tot militaire actie werd besloten:
- wordt een vitaal nationaal veiligheidsbelang bedreigd?
- hebben we een duidelijk omschreven en haalbaar doel?
- zijn de risico’s en kosten volledig en zonder schroom geanalyseerd?
- zijn alle niet-gewelddadige beleidsmiddelen volledig uitgeput?
- is er een geloofwaardige exitstrategie, die voorkomt dat we eindeloos in het conflict verstrikt raken?
- zijn de consequenties van ons optreden volledig in ogenschouw genomen?
- wordt de actie gesteund door de Amerikaanse bevolking?
- kunnen we rekenen op brede internationale steun?
Vertaling naar het bedrijfsleven
De vragen die Powell stelde, zijn wat mij betreft ook waardevol voor grote zakelijke beslissingen, zoals projecten, overnames of nieuwe businessontwikkelingen. Mijn vertaling van die vragen naar de zakelijke wereld luidt:
- Wordt een essentieel bedrijfsbelang of kernactiviteit bedreigd? Denk aan marktaandeel, reputatie, continuïteit of compliance.
- Is het doel van deze strategische actie helder en realistisch geformuleerd?
- Zijn alle risico’s en kosten grondig en transparant in kaart gebracht, inclusief financiële, operationele, juridische en reputatierisico’s?
- Zijn alle alternatieven en minder ingrijpende opties onderzocht?
- Is er een duidelijke exitstrategie of plan om het project te beëindigen als het niet succesvol blijkt?
- Zijn alle gevolgen van deze actie voor stakeholders, medewerkers, klanten en de markt goed overwogen?
- Is er voldoende draagvlak binnen de organisatie?
- Kunnen we rekenen op steun van externe partners, klanten en relevante externe partijen?
Conclusie
Allereerst is het een buitengewoon interessant boek over tragische feiten uit onze historie. Het zou mooi zijn als we daar de lessen van zouden leren en gebruiken voor onze toekomst. Ten tweede biedt zeker ook waardevolle lessen voor risicomanagement binnen het bedrijfsleven. Kortom, het lezen meer dan waard.
Doorpraten over risicomanagement?
Hartelijk dank voor het lezen van deze bijdrage. Heb je behoefte om door te praten over alle ontwikkelingen op het gebied van risicomanagement? Neem dan contact op met mij of één van mijn collega’s. Wij staan klaar om eventuele vragen te beantwoorden en je verder te helpen.
